Η φούσκα του εμπορίου

Tου Σεραφειμ Κωνσταντινιδη

Ο Γουίλι Λόμαν είναι επηρμένος άνθρωπος. Καμαρώνει για τις ικανότητές του, αλλά αρκείται στην επιφάνεια των πραγμάτων και αποφεύγει την αλήθεια. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πραγματικό πρόβλημα και διαρκώς το μεταθέτει στο μέλλον ώστε να απομακρύνει τις συνέπειες. Πρόκειται για τον κεντρικό ήρωα στο πασίγνωστο έργο του Αρθουρ Μίλερ, που έχει επικρατήσει σε ελληνική μετάφραση ως «Ο θάνατος του εμποράκου», ενώ ο τίτλος θα έπρεπε να είναι «Ο θάνατος του πλασιέ» (Death of a Salesman).
Πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία αποκαλύπτει ένα από τα χαρακτηριστικά της αγοράς, τα τελευταία χρόνια: τη φούσκα του εμπορίου. Την πενταετία 2003 - 2007, στο χονδρικό εμπόριο, το μικτό περιθώριο ως ποσοστό των εσόδων είναι το υψηλότερο ανάμεσα στα κράτη του ΟΟΣΑ, σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο. Την ίδια περίοδο, στο λιανικό εμπόριο τα μικτά κέρδη ως ποσοστό του τζίρου είναι επίσης τα υψηλότερα στον ΟΟΣΑ, σχεδόν τριπλάσια από τον μέσο όρο. Γιατί το ελληνικό εμπόριο «υποχρεώθηκε» να λειτουργεί με τόσο υψηλά μικτά κέρδη; Ποιες υπερβολικές δαπάνες υποχρεώθηκε να καλύπτει; Ενοίκια, ασφαλιστικές εισφορές, μισθούς, φόρους. Ισως...
Η αλήθεια είναι ότι οι μισθοί δεν φαίνεται να υπερβαίνουν ιδιαίτερα τον διεθνή μέσο όρο, ενώ τα στοιχεία για την φορολογική επιβάρυνση του εμπορίου δείχνουν μάλλον αυξημένη φοροδιαφυγή. Τα τελευταία χρόνια υπήρχε μια σημαντική επιτάχυνση της αξίας των ακινήτων και εκτοξεύτηκαν τα ενοίκια καταστημάτων, αλλά η σημαντικότερη αιτία είναι η πληθωριστική στρατηγική που ακολούθησε το εμπόριο. Η άνοδος των τιμών ήταν η απάντηση για την ανάπτυξη, τη χρηματοδότηση και την κερδοφορία του εμπορίου. Ηταν διαθέσιμη επειδή ήταν εύκολη και στηριζόταν στην άνετη χρηματοδότηση και στα χαμηλά επιτόκια. Αυτή η στρατηγική δεν μπορεί πια να εφαρμοστεί, η πληθωριστική φούσκα στο εμπόριο έσπασε και τα αποτελέσματα φαίνονται στα άδεια καταστήματα στους δρόμους...
Το εμπόριο στην ελληνική αγορά ήταν παράδεισος και των ξένων επιχειρήσεων. Επωφελήθηκαν ακολουθώντας την ίδια στρατηγική, πουλώντας ακριβότερα από άλλες αγορές. Ορισμένες άλλες απέσπασαν γρήγορα μεγάλο μερίδιο στην αγορά, πουλώντας σε χαμηλότερη τιμή από τους εγχώριους ανταγωνιστές. Και οι δύο επιλογές αποδείχθηκαν εξαιρετικά κερδοφόρες.
Στο έργο του Μίλερ, ο Γουίλι Λόμαν ζει την τελευταία ημέρα της ζωής του. Είναι χωρίς δουλειά, χωρίς όνειρα, ενώ στη σκέψη του επικρατεί ο τρόμος ότι στα μάτια των άλλων θα φαίνεται σαν αποτυχημένος, κάποιος που έχει ξεπεραστεί απ’ την εποχή και την ηλικία του. Θα υπάρχουν πάντα νεώτεροι, δραστήριοι και... ξεκούραστοι συνάδελφοι να περιοδεύουν στις επαρχίες, δειγματίζοντας την πραμάτεια. Ο Λόμαν ξεπεράστηκε επειδή νέα μεγάλα μαγαζιά προσφέρουν μεγαλύτερη ποικιλία και καλύτερες τιμές. Πιστεύει όμως ότι είναι μοναδική περίπτωση, αγνοεί ότι αποτελεί δείγμα του ευρύτερου μέσου όρου. Κάπως ανάλογα, υποφέρουν και οι σημερινοί έμποροι...

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_2_06/09/2011_1296170