Αλλαγές στην ευρωπαϊκή πολιτική φέρνουν οι αραβικές επαναστάσεις

Οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, και ειδικότερα η συνεχιζόμενη κρίση στη Λιβύη, δημιουργούν την ανάγκη αναπροσαρμογής της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Η αναδιαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής απέναντι στον αραβικό κόσμο θα αποτελέσει ένα από τα θέματα τα οποία θα εξεταστούν σε ειδική σύνοδο των ηγετών της Ε.Ε.
Η ταχύτατη επιδείνωση της κατάστασης στη Λιβύη απαιτεί γρήγορες αντιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία πιέζεται να αναγνωρίσει το Εθνικό Λιβυκό Συμβούλιο των αντικαθεστωτικών και να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων (no fly zone) για να σταματήσουν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί από τις δυνάμεις του Καντάφι.
Η περίπτωση της Λιβύης αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση για την Ε.Ε., λόγω της αραβικής «ευαισθησίας» σχετικά με δυτικές επεμβάσεις: άλλωστε, η εποχή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας έχει αφήσει τα σημάδια της στον αραβικό κόσμο, τμήμα του οποίου αποτελεί και η Λιβύη.
Η «Αραβική Άνοιξη», όπως αποκαλείται, συγκρίνεται από πολλούς με το κύμα των εξεγέρσεων κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη του 1989, με πολλούς ευρωβουλευτές να ασκούν πιέσεις προς τη βαρώνη Άστον με στόχο την αξιοποίηση μίας τέτοιας «ευκαιρίας για δημοκρατικές αλλαγές».
Κατά τον Γερμανό ευρωβουλευτή Έλμαρ Μπροκ, η δημοκρατική επανάσταση στον αραβικό κόσμο είναι ένα «ιστορικό σταυροδρόμι». Ο Μπροκ παράλληλα επεσήμανε την ανάγκη να βοηθήσει η Ε.Ε. στην απομόνωση του Καντάφι. Σε αντίστοιχο πνεύμα κινείται και ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, κατά τον οποίον η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξει τους αντικαθεστωτικούς με ανθρωπιστικά αλλά και στρατιωτικά μέσα.
Την πολιτική της Ε.Ε. σε τέτοιες περιπτώσεις «στοιχειώνει» το «φάντασμα» του πολέμου στη Βοσνία (1992-1995), κατά τον οποίο οι καθυστερήσεις και οι διαφωνίες στα ανώτερα κλιμάκια της Ένωσης οδήγησαν σε αιματοχυσία, με την Ευρώπη να παρακολουθεί ανήμπορη τα χειρότερα εγκλήματα πολέμου στην ήπειρο από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι τώρα, τα μέτρα που έχουν ληφθεί συμπεριλαμβάνουν το «πάγωμα» των λογαριασμών του συνταγματάρχη Καντάφι και 25 στενών συνεργατών του, καθώς και η απαγόρευσης έκδοσης βίζας, ενώ αναμένονται νέα μέτρα οικονομικού χαρακτήρα.
Παρόλα αυτά, η κατάσταση έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα λόγω των σχέσεων της Ευρώπης με το καθεστώς Καντάφι και των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων του Λίβυου ηγέτη στην ήπειρο: ενδεικτικά, το 2010 η Λιβύη παρείχε το 13% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Ιταλίας.
Επίσης, σύμφωνα με το ECFR, (European Council on Foreign Relations), η Λιβύη είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός προμηθευτής αργού πετρελαίου, με σημαντικότερους «πελάτες» την Ιταλία (22% του συνόλου των εισαγωγών), την Ιρλανδία (23%), την Αυστρία (21%), τη Γαλλία (15,7%) και την Ελλάδα (14,6%).
Η Ευρώπη θα «πληρώσει ακριβά» εάν κάνει λάθη με τη Λιβύη, προειδοποιεί ο Ρίτσαρντ Γιανγκς, διευθυντής του ευρωπαϊκού think tank FRIDE: ένα λάθος θα μπορούσε να «επηρεάσει αρνητικά τη δύναμη της δημοκρατικής αλλαγής» στην περιοχή. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δέχτηκαν με ενθουσιασμό την εξομάλυνση των σχέσεων με το καθεστώς Καντάφι τα τελευταία χρόνια, κάτι που προκαλεί σήμερα αμηχανία σε πολλές πρωτεύουσες της Ε.Ε., λόγω της αντιμετώπισης των επαναστατών και των απλών πολιτών από τις κυβερνητικές δυνάμεις (επίσης, θα έπρεπε να αναφερθεί η άρση των εμπάργκο πωλήσεων όπλων στη Λιβύη το 2004, παρά τις σχέσεις του Καντάφι με την τρομοκρατία, με τη Γαλλία και την Ιταλία να εξελίσσονται σε εξαιρετικά σημαντικούς προμηθευτές οπλισμού της χώρας).
Προς το παρόν, υπάρχουν εκκλήσεις για ένα νέο «σχέδιο Μάρσαλ» για τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την κοινωνική ανάπτυξη του αραβικού κόσμου- μέτρο το οποίο θα προλάμβανε και την εμφάνιση ενός «τσουνάμι» μεταναστών προς την Ευρώπη.
Η θέση της Ε.Ε. αυτή τη στιγμή είναι η «παροχή κινήτρου» : «αυτοί που θα προχωρήσουν περισσότερο και πιο γρήγορα στο θέμα των μεταρρυθμίσεων θα είναι και αυτοί που θα υποστηριχθούν περισσότερο…η αφοσίωση στη διεξαγωγή επαρκώς επιβλεπόμενων, ελεύθερων και δικαίων εκλογών θα έπρεπε να αποτελέσει τη βασική προϋπόθεση για συνεργασία» αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο το οποίο συνέταξαν η Κομισιόν και η βαρώνη Άστον.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC