Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου 2010

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΝΕΛΛΗΣ «Η Ελλάδα θέλει να χάσει την ταυτότητά της»



Ο μεγάλος καλλιτέχνης επιστρέφει στην Ελλάδα και μιλάει για την τέχνη, την κρίση αλλά και την κρίση ταυτότητας, την Ευρώπη και τη Γερμανία, τον Καβάφη, τις ρίζες και την καταγωγή, τον κοσμοπολιτισμό

«Ντρέπομαι λίγο για τα ελληνικά μου, δεν τα μιλάω καλά, δεν έχω επαφή. Ξέρω βέβαια να διαβάζω,ίσως δεν ξέρω τόσο καλά να γράφω». Ο Γιάννης Κουνέλλης απολογείται για τα (εξαιρετικά, ωστόσο) ελληνικά του, ενώ παρακολουθεί το στήσιμο της έκθεσής του στην γκαλερί Βernier: μαύρα παλτά, σαν κρεμασμένα ή σαν να κρύβουν μέσα τη φιγούρα που τα φόρεσε, τα τελάρα στους τοίχους γοητεύουν τον επισκέπτη.

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την τελευταία έκθεσή του στην Ελλάδα, αυτός ο έλληνας διεθνής, ο 74χρονος σήμερα εικαστικός, επιστρέφει στην πόλη όπου γεννήθηκε. Εγκατεστημένος στη Ρώμη, εδώ και μισόν αιώνα, πρωτεργάτης της arte povera, ο Γιάννης Κουνέλλης διαθέτει την εσωτερική ηρεμία των ανθρώπων που πορεύτηκαν με στόχους και ανοιχτό μυαλό. «Οταν ήμουν μικρός είδα πολλά στην Ελλάδα.Εζησα πολλά και κακά πράγματα.Είδα τον πόλεμο και τον Εμφύλιο. Ο δογματισμός τελείωσε εκεί.Δεν πάει πιο κάτω».

Κάπου ανάμεσα στα εγκαίνια της έκθεσης και της διάλεξης που έδωσε, την περασμένη Παρασκευή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος του Μegaron Ρlus, μίλησε στο «Βήμα» για την τέχνη, την Ευρώπη, τον φόβο, το ευρώ και τον Καβάφη...

- Κύριε Κουνέλλη,τι είναι τα παλτά; «Είχα κάνει ένα έργο με το παλτό και το καπέλο στη Νάπολι, το πρώτο που είχα δημιουργήσει. Μετά έκανα και άλλα, στο Παρίσι, με το καπέλο. Είχα κάνει και στο Λονδίνο, στο πάτωμα... Αυτό τώρα είναι μια μονοτυπία. Μου αρέσει γιατί είναι φαντασμαγορικό. Νομίζεις ότι είναι πρόσωπα... Στην πραγματικότητα είναι το στάμπωμα, με μεγάλη ελευθερία. Μόλις που το ακουμπάς... Εχει αυτή την κίνηση. Το σώμα ακολουθεί την κίνηση. Το παλτό με παραπέμπει στα καφέ, στις λογοτεχνικές συνομιλίες. Το ΄69 έκανα μια έκθεση στο Παρίσι, με τις φωτιές. Και τότε και τώρα αντίστοιχα».

- Δεκαοκτώ χρόνια έχουν περάσει από την τελευταία σας έκθεση, στην Αθήνα.Είναι ζητούμενο για εσάς η επιστροφή στην πατρίδα; «Εχω γεννηθεί εδώ. Για μένα η Ελλάδα παραμένει μια υπόθεση. Και κάθε τόσο μού αρέσει να γυρνάω και να φτιάχνω ένα πράγμα. Είναι η αναφορά. Η αναφορά είναι απαραίτητη για να δεις τα αποτελέσματα, αυτό που έκανες».

- Λειτουργεί το αίσθημα μιας δικαίωσης;

«Η επιστροφή είναι δικός μου λογαριασμός. Δεν είναι ότι η Ελλάδα το θέλει ή όχι. Οι επιστροφές δεν είναι ποτέ πραγματικά επιστροφές. Είναι στιγμές. Μια στιγμή επιστρέφεις και μετά χάνεσαι».

- Νιώθετε πάντως και Ελληνας...

«Εχω γεννηθεί εδώ, οι γονείς μου ήταν Ελληνες. Νομίζω ότι στην Ιταλία έκανα τη δουλειά μου, από την πρώτη μου έκθεση. Η Ιταλία παίζει έναν ρόλο πολύ μεγάλο στη ζωή μου. Η Ελλάδα παραμένει Ελλάδα, με τις μεγάλες αναφορές της».

- Ο Μπερλουσκόνι δίνει στην Ιταλία μια επιπλέον θεατρική διάσταση.

«Πάντοτε είχε. Στο κάτω κάτω της γραφής η Ιταλία έχει έναν δραματολογικό χαρακτήρα σε όλα- στη ζωγραφική πρωτίστως. Οσο για τον Μπερλουσκόνι, εγώ δεν τον ψήφισα ποτέ».

- Συγκρίνουν,συχνά,την Ελλάδα με την Ιταλία...

«Δεν είναι όμως το ίδιο πράγμα. Στην Ιταλία βγαίνεις από το σπίτι σου και βλέπεις τις εκκλησίες, τα μνημεία, από το 1600 και το 1400, και όχι μόνο στη Ρώμη, παντού. Ολη η Ιταλία είναι έτσι. Γι΄ αυτό έχει μια ταυτότητα, μια σαφή ταυτότητα. Εχει μια βαριά φυσιογνωμία, και αυτό σε κρατάει, σου δείχνει τον δρόμο».

- Στην Ελλάδα θα λέγατε ότι αυτό χάθηκε;

«Δεν ξέρω αν χάθηκε, η Ελλάδα δεν είχε ποτέ τέτοιες πόλεις».

- Ταυτότητα είχε; «Δεν μπορώ να καταλάβω... Το θέμα δεν είναι αν έχει ταυτότητα. Το θέμα είναι ότι θέλει να τη χάσει. Για πολλούς λόγους. Είναι έξυπνοι άνθρωποι, φυσικά, αλλά βλέπουν το τεχνητό της Αμερικής και θέλουν να το μιμηθούν. Ολες οι καταστάσεις που είναι κατά της Ιστορίας έχουν την πατρίδα τους και στην Ελλάδα, και αυτό είναι γελοίο. Είναι δύσκολο να καταλάβεις. Οταν ήμουν μικρός, άκουγα συνέχεια για τη λαϊκή ζωγραφική και ακόμη δεν έχω καταλάβει ποια είναι. Μα τι σχέση έχει αυτό με τον Πλάτωνα; Δεν μπορούμε να πούμε ούτε στιγμή ότι ο Πλάτωνας πέθανε. Γιατί αυτό το φάντασμα είναι φάρος και οδηγός. Αρα αυτή η λαϊκή τέχνη ήταν φρούτο μιας αστικής τάξης, βαλκανικής, που δεν έχει να κάνει σε τίποτε με μια πραγματική αστική τάξη».

- Είχε ποτέ η Ελλάδα αστική τάξη; «Οχι, πού να τη βρει. Η αστική τάξη είναι στη Γερμανία, στην Αγγλία, στη Γαλλία. Αυτές δημιούργησαν τη βιομηχανία, τα σχολεία, τα μουσεία της καινούργιας τέχνης. Και βγαίνει από τον νεοκλασικισμό».

- Σε εποχές κρίσης η τέχνη τι ρόλο μπορεί να παίξει;

«Οι Αρχαίοι γλίτωσαν την Ιταλία, γι΄ αυτό και ο καλλιτέχνης μπορεί να παίξει έναν ρόλο. Στη Δύση, μιλάω πάντα για τη Δύση. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος της Δύσης, γεννήθηκα στη Δύση. Και αυτά είναι τα σύνορα και δεν έχω καμία όρεξη να τα αμφισβητήσω».

- Νιώσατε ποτέ μετανάστης; «Από την αρχή η προσπάθειά μου ήταν να είμαι διαλλακτικός.

Ούτε να χάσω, να κερδίσω ίσως». - Πώς σας φαίνεται η σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα;


«Υπάρχουν δυσκολίες, όχι μόνο οικονομικές αλλά κουλτούρας. Το πρόβλημα της ταυτότητας ήταν και παραμένει μεγάλο. Πέρασε η εποχή ενός επιπόλαιου αμερικανισμού και κατάργησε τα στοιχεία που κατείχε ο Ελληνισμός. Αν διαβάζαμε πότε πότε ένα ποίημα του Καβάφη δεν θα ήταν τόσο άσχημα...».

- Το νερό και η θάλασσα,το λιμάνι,ο Πειραιάς που γεννηθήκατε,ασκούν πάντα μια γοητεία πάνω σας...

«Φυσικά. Δεν είναι ένα στοιχείο η θάλασσα, μιλώντας για Ελληνισμό. Ο Ελληνισμός ταξίδεψε στη θάλασσα ξέρετε, όχι στη στεριά... Στη θάλασσα για να πας από εδώ ως εκεί δεν υπάρχουν δρόμοι μεγάλοι... Οταν ο αέρας είναι διαφορετικός, σε πάει αλλού. Εμένα αυτό είναι που μού αρέσει. Που ο αέρας σού αλλάζει πορεία...».

- Τι είναι,τελικά,ταλέντο; «Το ταλέντο είναι εβραϊκή λέξη και ξεκινάει από τα χρήματα, τα τάλαρα. Πώς θα πουλήσεις, πώς θα τα καταφέρεις. Στην πραγματικότητα σχετίζεται τόσο λίγο με τη ζωγραφική... Ο Βαν Γκογκ πούλησε μόνο ένα έργο».

- Το χρηματιστήριο της τέχνης όμως αποτελεί μεγάλο οικονομικό μέγεθος...

«Ναι, αλλά αυτό δεν αφορά την τέχνη. Είναι η φυσιογνωμία μιας τάξης που αυτή τη στιγμή έχει την εξουσία».

- Αυτή η τάξη καταλαβαίνει την τέχνη;

«Δεν ξέρω. Ξέρω ότι την τέχνη την καταλαβαίνουν όλοι, τη βλέπουν όλοι. Αν έχεις μια γλώσσα μπορείς να τη διαβάσεις. Τα στοιχεία για να διαβάσεις είναι κοινά. Αν μπορείς, έχει καλώς, αν όχι...». - Δουλεύετε πάντα τόσο πολύ; «Ναι, πάντα. Είμαι δουλευταράς εγώ. Η δουλειά είναι ένα πιστεύω για μένα. Μένει μέσα στη συνείδησή μου. Δεν είναι μόνο το καινούργιο σαν διακοσμητική ιδέα. Είναι η πίστη σε έναν καινούργιο άνθρωπο».

H ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ EΥΡΩΠΗ
- Ως ευρωπαίος πολίτης τι θα λέγατε ότι είναι σήμερα η Ευρώπη;

«Αυτό που ήταν πάντα η Ευρώπη: η Γερμανία με την αστική τάξη της,η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία με κάποιον τρόπο. Τώρα βλέπουμε μια στιγμή της,δεν είναι δύσκολη,είναι στιγμή ανισορροπίας. Η Ευρώπη φτιάχτηκε από τον Αντενάουερ,από τον Ντε Γκωλ και από τον Ντε Γκάσπερι (σ.σ.: ιταλός πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών) για να μην μπορεί πια να γίνει ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος.Μετά πήρε οικονομική διάσταση.Δεν αρκεί η οικονομία για να φτιαχτεί η Ευρώπη.Και είναι καταστρεπτικό,από πνευματικής πλευράς,ότι η Ευρώπη είναι μόνο ένας οικονομικός παράγοντας.Η Ευρώπη δεν είναι χρηματιστήριο, τζόγος. Οι επενδύσεις είναι η θετική πλευρά,η παραγωγικότητα.Το υπόλοιπο αποτελείται από πράγματα των τελευταίων καιρών,πολύ επικίνδυνα».

- Υπάρχει ένας φόβος γύρω μας... «Το ευρώ είναι από τα πιο ισχυρά νομίσματα στον κόσμο. Δεν μπορούν όμως να το υπερασπισθούν.Οι μικρές χώρες,όπως η Ελλάδα,δεν έχουν τα μέσα να υπερασπισθούν το ευρώ. Ημουν πρόσφατα στην Κίνα,στο Πεκίνο και στη Σανγκάη.Τα περισσότερα αυτοκίνητα είναι γερμανικά, και αυτό τα λέει όλα... Κανένας άλλος στην Ευρώπη δεν είναι σαν τη Γερμανία.Αλλά νομίζω ότι η Γερμανία δεν πρέπει να γίνει ο άξονας μιας αναγέννησης της Ευρώπης.Δυστυχώς η πολιτική της Γερμανίας είναι οικογενειακής φύσεως: κοιτάζει τον άνδρα και τα παιδιά της,και αυτό είναι πολύ μικρό ως πολιτική.Η Ευρώπη θα έχει μεγάλο μέλλον αν οικοδομηθεί αυτό που λέμε "Ευρώπη". Και δεν σημαίνει να καταστραφούν οι επί μέρους κουλτούρες- αυτό είναι γελοίο.Τώρα που η κρίση αφορά την Ιρλανδία δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στην Ιρλανδία έγραψε ο Τζόις τον "Δαίδαλο" και ότι Ιρλανδοί ήταν ο Ντίλαν Τόμας και ο Μπέκετ».

ΠΟΤΕ & ΠΟΥ
Η έκθεση του Γιάννη Κουνέλλη παρουσιάζεται στην γκαλερί Βernier (Επταχάλκου 11,Θησείο) και θα διαρκέσει ως τις 15 Ιανουαρίου 2011


Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=34&artId=370153&dt=28/11/2010#ixzz16ZnlvWt7

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου